Opony motocyklowe dętkowe i bezdętkowe

Szczypta historii

Opony bezdętkowe w samochodach osobowych zaczęto stosować w latach 50-tych. Jako pierwszy na rynek wprowadził je koncern BFGoodrich. W motocyklach po raz pierwszy zastosowano opony bezdętkowe w latach 70-tych w serii motocykli CX na felgach Comstar. Niestety nie udało nam się ustalić, kto wyprodukował pierwsze motocyklowe opony bezdętkowe .

Wszystkie współczesne samochody osobowe wyposażone są w opony bezdętkowe, natomiast w wielu motocyklach wciąż stosuje się opony dętkowe. W dalszej części wyjaśniamy dlaczego.

 

Jak rozpoznać czy masz felgi bezdętkowe czy dętkowe ?

Z pewnością nie możesz się sugerować tym że masz założone opony bezdętkowe, ponieważ na felgę dętkową również można montować opony tego typu.

Na większości felg znajdziesz nabity lub odlany napis „suitable for tubeless tires” lub „tubetype rim”. Napis ten może mieć różną formę, ale ważne są słowa kluczowe „tubeless” – bezdętkowa, „tubetype” – dętkowa. Mogą się tam również znaleźć opisy w języku niemieckim: „schlauchlos” – felga bezdętkowa oraz „schlauchtyp” – dętkowa.

Wyjątkiem są pewne patenty pozwalające z felgi dętkowej uczynić bezdętkową, stosowane głównie w motocyklach supermoto. Szczegółowo je opisujemy w dalszej części tekstu.

Jeśli nie znalazłeś na feldze żadnego napisu sugerującego że felga jest dętkowa lub bezdętkowa możesz określić jej rodzaj na podstawie wyglądu oraz na podstawie wyglądu wentyla

W zasadzie każda współczesna „pełna” felga jest felgą bezdętkową. Problem może się pojawić jedynie w przypadku felg z lat 80-tych i starszych., które czasami mimo że wyglądają na bezdętkowe, nie są przystosowane do tego typu opon. Czasem zdarza się również że w starszych zaniedbanych motocyklach felga była na tyle skorodowana że nie trzymała ciśnienia i właściciel postanowił ratować sytuację zakładając dętkę.

W niektórych motocyklach wciąż stosuje się felgi szprychowe ze względów estetycznych (klasyczny wygląd) lub ze względu na lepszą amortyzację nierówności (motocykle enduro, cross).

Zdecydowana większość felg szprychowych jest typu dętkowego, ze wzgledu na sposób mocowania szprych w otworach poprowadzaonych na wylot przez felgę. Takie rozwiązanie nie zapewnia szczelności i powodowałoby utratę powietrza w przypadku założenia opony bezdętkowej bez dętki.

Istnieje na rynku kilka „patentów” aby felga szprychowa mogłą być bezdętkowa.

Pierwszym sposobem jest takie mocowanie szprych aby nie powodować rozszczelnienia felgi. Szprychy mogą być zamocowane w otworach wykonanych przy samej krawędzi felgi lub w centralnej strefie felgi wykonano specjalny kołnierz służący do zamocowania szprych. Takie rozwiązania zastosowano między innymi w motocyklach BMW R1200 GS, Yamaha XV 750, Yamaha 1200 Supertenere oraz Aprilia Caponord.

 

Drugim rozwiązaniem jest doszczelnienie felgi poprzez zastosowanie specjalnych opasek zintegrowanych z zaworem lub domowych sposobów w postaci silikonu, taśm i innych materiałów – takie rozwiązanie potocznie zwie się „ghetto tubeless”. Przykład wykonania felgi „ghetto tubeless” znajdziesz tutaj: http://www.supermotojunkie.com/showthread.php?105809-Making-your-spoked-wheels-tubeless-with-pictures.

Naszym zdaniem takie rozwiązanie ma sens tylko i wyłącznie w przypadku motocykli supermoto. W motocyklach enduro i cross felga zdecydowanie bardziej ”pracuje”, poza tym warunki w jakich jest użytkowana czyli woda, błoto, kurz nie wpływają na trwałość takiego rozwiązania. W pozostałych motocyklach, które często służą do dalszych wypadów, rozszczelnienie takiej konstrukcji w trasie stanowiłoby duży problem.

Jeśli wciąż masz wątpliwości czy masz felgi dętkowe czy bezdętkowe sprawdź zawór. Jeśli jest gumowy, jest ciasno osadzony i ma średnicę większą niż otwór w feldze, na 100 % masz felgę bezdętkową.

Poniżej zdjęcia gumowych zaworów bezdętkowych. Zawory te montuje się od wewnątrz felgi. Typowy dla tych zaworów jest lekki rant widoczny od strony zewnętrznej felgi – ma on za zadanie zabezpieczać zawór przed wpadnięciem do wnętrza felgi w przypadku utraty ciśnienia.

Dętki czasami również mają zawory gumowe ale nie są ciasno osadzone i nie posiadają rantu. Po spuszczeniu powietrza zawór bez problemu można wepchnąć bez problemu do wnętrza felgi.

Jeśli masz zawór stalowy lub aluminiowy i od zewnątrz nie ma żadnej nakrętki, felga jest bezdętkowa.

Jeśli zawór jest stalowy lub aluminiowy i ma nakrętkę od zewnątrz, może to być zawór dętkowy lub bezdętkowy. W takim przypadku możesz przeprowadzić pewien test. Poluzuj lekko nakrętkę i wciśnij zawór do wnętrza felgi. Jeśli powietrze zacznie uciekać, masz felgi bezdętkowe, w przeciwnym wypadku masz felgi dętkowe i zamontowaną dętkę.

 

Jak oznaczone są opony bezdętkowe i dętkowe ?

Informację na temat typu opony znajdziesz na jej boku lub w informacji handlowej zazwyczaj zaraz za rozmiarem.

TL – tubeless – opona bezdętkowa. Przeznaczona oczywiście na felgi bezdętkowe, ale można je zakładać na każdą felgę dętkową oczywiście wraz z dętką. Na większości tego typu opon znajdziesz napis ”On tube type rim fit a tube” lub podobny. Bardzo często producenci opon nie robią dwóch wersji tej samej opony, a jedynie oponę bezdętkową. W przypadku gdy opona jest produkowana zarówno w wersji TL i TT, zazwyczaj opona dętkowa jest tańsza i zakładanie opony bezdętkowej na felgę dętkową ma sens tylko wtedy gdy nie ma możliwości zakupu opony dętkowej.

Należy pamiętać że maksymalny indeks prędkości dla opony dętkowej wynosi 210 km/h, więc jeśli nawet założysz oponę bezdętkową o maksymalnej prędkości 270 km/h zgodnie z przepisami na dętkach możesz jechać maksymalnie 210 km/h.

TT – tube type – opona dętkowa przeznaczona tylko i wyłącznie na felgi dętkowe

TT/TL lub TL/TT – w zasadzie jest to opona bezdętkowa. Jedyna różnica w stosunku do opon oznaczonych TL jest taka, że w przypadku założenia opony wraz z dętką nie obowiązuje ograniczenie do 210 km/h. Opona niezależnie czy na feldze dętkowej czy bezdętkowej ma maksymalną prędkość na poziomie określonym przez jej indeks prędkości.

Jaką oponę dobrać do felgi bezdętkowej i dętkowej ?

W przypadku felg bezdętkowych sprawa jest prosta – tylko i wyłącznie opony bezdętkowe. W przypadku podbramkowej sytuacji można założyć na taką felgę oponę dętkową wraz z dętką. Lepsze takie rozwiązanie niż brak możliwości powrotu do domu. Mieliśmy również kiedyś przypadek opony dętkowej założonej na felgę bezdętkową bez dętki i o dziwo w miarę trzymała ciśnienie. Ubytki ciśnienia pozwalały na normalną eksploatację ale nie polecamy takiego rozwiązania.

Jeśli masz felgi dętkowe możesz założyć dowolny typ opony, oczywiście tylko i wyłącznie wraz z dętką. Jeśli producent w danym rozmiarze przewiduje zarówno opony dętkowe i bezdętkowe, zazwyczaj wersja dętkowa jest tańsza. W takim przypadku kieruj się rachunkiem ekonomicznym i wybieraj najtańsze rozwiązanie.

Różnice w budowie motocyklowych opon dętkowych i bezdętkowych

Podstawową różnicą jest dodatkowa warstwa butylowa w wnętrzu opony bezdętkowej. Charakteryzuje się ona mniejszą przepuszczalnością powietrza niż mieszanka, z której wykonana jest opona Można powiedzieć że zastępuje ona dętkę w oponach bezdętkowych.

Mogą również występować pewne różnice w obrębie stopki opony czyli elementu opony przylegającego bezpośrednio do felgi. W przypadku opon bezdętkowych stopka może być szersza (ale nie musi), dokładniej wykonana i ściślej przylegająca aby zapewnić szczelność.

Zalety i wady rozwiązania bezdętkowego i dętkowego

Opony bezdętkowe

Zalety

 

• Mniejsza masa opony
• Wyższa prędkość maksymalna
• W przypadku lekkiego uszkodzenia, powolna utrata ciśnienia lub brak utraty ciśnienia
• Możliwość doraźnej naprawy opony bez konieczności demontażu koła kołkiem zewnętrznym, sznurem lub pianką

Wady

• Wyższa cena
• W przypadku awaryjnego demontażu i montażu opony w trasie, większa trudność ze zrzuceniem opony z rantu felgi oraz problem z napompowaniem założonej opony (wymaga wyższego ciśnienia)
• W przypadku poważnego uszkodzenia (np. rozcięcia) brak możliwości kontynuowania jazdy (ewentualnie można się ratować zakładając dętkę
• W przypadku awaryjnego demontażu i montażu opony w trasie, większa trudność ze zrzuceniem opony z rantu felgi oraz problem z napompowaniem założonej opony (wymaga wyższego ciśnienia)
• Brak możliwości jazdy w przypadku poważnego uszkodzenia felgi

Opony dętkowe

Zalety

• Możliwość kontynuowania awaryjnej jazdy nawet w przypadku poważniejszego uszkodzenia opony
• Lepsza amortyzacja – w zasadzie dotyczy to felg szprychowych, które stanowią dodatkowy element amortyzujący
• Możliwość awaryjnej jazdy w przypadku poważnego uszkodzenia felgi
• Utrzymywanie ciśnienia w przypadku mocnego zanieczyszczenia lub korozji felgi (głównie ma znaczenie w przypadku motocykli cross i enduro)
• Niższa cena – faktycznie nie zawsze jest niższa ze względu na konieczność zakupu nowych dętek. Co prawda producenci opon zalecają wymianę dętek przy każdej wymianie opon ale nie jest to konieczne.
• W przypadku dalszych wypadów do mniej cywilizowanych krajów łatwiej zabrać zapasową dętką lub kupić takową na miejscu niż zapasową oponę

Wady

• Brak możliwości naprawy opony bez demontażu koła z motocykla. Nie ma możliwości naprawy kołkiem zewnętrznym lub sznurem, pianka działa bardzo rzadko i tylko w przypadku małych uszkodzeń. Z reguły zastosowanie pianki nie powoduje doraźnej naprawy i wymusza konieczność wymiany dętki na nową.
• Zazwyczaj szybsza utrata ciśnienia w przypadku przebicia niż w przypadku opony bezdętkowej