Opony motocyklowe - indeks prędkości i nośności

Opony motocyklowe – indeks prędkości i nośności

Artykuł miesiąca

Indeks nośności oraz prędkości jest kolejnym obok rozmiaru ważnym parametrem opony. Tak na prawdę indeksy te są powiązane wzajemnie oraz zależne od ciśnienia.

Indeks prędkości i nośności znajdziesz na boku każdej opony zazwyczaj bezpośrednio za rozmiarem. Mają one postać dwucyfrowego numeru powiązanego z oznaczeniem literowym na przykład 69H lub (73W). Dwie cyfry to indeks prędkości natomiast litera to indeks nośności. Nawias również ma znaczenie ale o tym w dalszej części.

Opony nie posiadające homologacji do użytku na drogach publicznych czyli opony torowe lub opony cross mogą nie posiadać oznaczenia indeksu prędkości i nośności.

Indeks nośności (Load indeks czyli w skrócie Li)

Aby rozszyfrować indeks nośności niestety musimy skorzystać z poniższej tabelki.

indeks max kg indeks max kg indeks max kg indeks max kg indeks max kg
20 80 35 121 50 190 65 290 80 450
21 82,5 36 124 51 195 66 300 81 462
22 85 37 127 52 200 67 307 82 475
23 87,5 38 130 53 206 68 315 83 487
24 90 39 133 54 212 69 325 84 500
25 92,5 40 140 55 218 70 335 85 515
26 95 41 145 56 224 71 345 86 530
27 97,5 42 150 57 230 72 355 87 545
28 100 43 155 58 236 73 365 88 560
29 103 44 160 59 243 74 375 89 580
30 106 45 165 60 250 75 387
31 109 46 170 61 257 76 400
32 112 47 175 62 265 77 412
33 115 48 180 63 272 78 425
34 118 49 185 64 280 79 437

Wiemy już jakiej masie odpowiadają poszczególne wartości liczbowe indeksu nośności, ale co to dokładnie oznacza ?

Indeks nośności określa maksymalne obciążenie opony przy założeniu że jest napompowana do maksymalnego dopuszczalnego dla niej ciśnienia. Informację o maksymalnym ciśnieniu znajdziesz w danych producenta lub na bocznej ścianie opony. Bardzo istotne w użytkowaniu opony jest to że im niższe ciśnienie tym niższe dopuszczalne obciążenie. Z tego względu należy przestrzegać zaleceń producenta motocykla dotyczących ciśnień. Oczywiście niewielki ubytek ciśnienia nie jest tragedią, ale sporo niższe ciśnienie może doprowadzić do uszkodzenia opony, a tego typu uszkodzeń gwarancja nie obejmuje.

Oto przykład wpływu ciśnienia na maksymalne dopuszczalne obciążenie opony Metzeler Tourance 140/80 R 17 69H TL. Indeks nośności 69 oznacza że maksymalne obciążenie wynosi 325 kg przy maksymalnym ciśnieniu, w przypadku tej opony określonym przez producenta na poziomie 2,9 bar.

Ciśnienie (bar) Maksymalne obciążenie (kg) Ciśnienie (bar) Maksymalne obciążenie (kg)
1,9 204 2,5 277
2,0 217 2,6 289
2,1 229 2,7 301
2,2 241 2,8 313
2,3 253 2,9 325
2,4 265

Przyjrzyjmy się tym danym w kontekście konkretnego motocykla Honda XRV 750. Zalecane przez producenta ciśnienie wynosi 2,0 bar, co oznacza że maksymalne obciążenie wynosi 217 kg. W przypadku gdy dociążamy motocykl masą powyżej 90 kg producent zaleca ciśnienie 2,5 bar co zwiększa maksymalne obciążenie do 277 kg. Bardzo mało ? Nieprawda. Musisz pamiętać że jest to obciążenie na jedną oś, w tym przypadku tylną. Aby znać całkowite dopuszczalne obciążenie zestawu opon musisz zsumować jego wartość dla przedniej i tylnej opony. W przypadku opon motocyklowych zazwyczaj sporo większa masa przypada na oponę tylną, głównie ze względu na wagę Twoją, pasażera oraz bagażu. Jest to również kwestia rozkładu mas w zależności od typu motocykla.

Dane przedstawione w powyższej tabelce znajdziesz w danych technicznych publikowanych przez większość producentów ale w większości przypadków tak na prawdę nie musisz się nimi przejmować. Przytoczyliśmy je między innymi aby uświadomić Ci jak duży wpływ na nośność opony ma ciśnienie.

Zazwyczaj w zupełności wystarczy jeśli będziesz stosował się do indeksów nośności zalecanych przez producenta Twojego motocykla i nie będziesz przekraczał jego dopuszczalnej ładowności. Oczywiście zawsze możesz zastosować oponę o wyższym indeksie niż zalecany przez producenta.

Tak na prawdę w większości przypadków rozmiar opony motocyklowej determinuje indeks nośności np. opony w rozmiarze 120/70 ZR 17 zawsze mają standardowy indeks nośności 58. Różne indeksy nośności w obrębie jednego rozmiaru występują najczęściej w przypadku opon do skuterów, chopperów, cruiserów i ciężkich turystyków, więc w ich przypadku należy najbardziej uważać aby zastosować oponę z odpowiednim indeksem nośności.

Warto w tym miejscu również wspomnieć o oponach motocyklowych, które w tym samym rozmiarze występują w dwóch wersjach – na przednią i tylną oś. Na przykład popularny w wielu Harleyach rozmiar 130/90-16 na obydwu osiach w wersji na przód występuje z indeksem nośności 67, natomiast na tył 73. Nie jest to jedyna różnica między tymi oponami ale w przypadku podbramkowej sytuacji można założyć tylną oponę na przód (oczywiście odwracając jej kierunek), ale nigdy odwrotnie.

Sprawa się nieco komplikuje w przypadku opon o indeksie prędkości powyżej 210 km/h. Opony motocyklowe z indeksem V (240 km/h lub powyżej) mogą mieć ograniczenie dopuszczalnego obciążenia przy prędkościach powyżej 210 km/h. Informację ta ten temat znajdziesz w danych technicznych producenta. Możesz również poprosić nas o sprawdzenie.

W przypadku opon z indeksem prędkości W (270 km/h lub więcej) maksymalne dopuszczalne obciążenie zawsze dotyczy prędkości nie wyższej niż 240 km/h. Powyżej tej prędkości jego wartość drastycznie spada. Poniżej przykład maksymalnego obciążenia dla opon Metzeler Z8 Interact w zależności od indeksu prędkości.

Metzeler Roadtec Z8 120/70 ZR 17 Metzeler Roadtec Z8 180/55 ZR 17
Prędkość (km/h) Maksymalne obciążenie (kg) Prędkość (km/h) Maksymalne obciążenie (kg)
do 240 236 do 240 365
250 224 250 347
260 201 260 310
270 177 270 274
280 153 280 237
290 130 290 201
300 106 300 164

Jak widzisz jazda z pasażerem i bagażami 300 km/h nie jest dobrym pomysłem. Takie prędkości są dopuszczalne w jedynie w przypadku jazdy solo lekkim motocyklem. Oczywiście krótkotrwałe przekroczenie dopuszczalnej prędkości przy danym obciążeniu nie spowoduje nagłej destrukcji opony, ponieważ podane przez producentów parametry z pewnością zakładają pewien margines bezpieczeństwa, ale długotrwała jazda w takich warunkach może spowodować poważne uszkodzenie opony.

Jeśli więc masz szybki motocykl ale nigdy nie przekraczasz 240 km/h możesz się nie przejmować szczegółami, wystarczy że nie będziesz przekraczał dopuszczalnej ładowności motocykla podanej przez producenta i pilnował ciśnienia.

Indeks prędkości (Speed indeks czyli w skrócie Si)

Indeks prędkości jest oznaczeniem literowym określającym maksymalną prędkość jaką można osiągnąć na danej oponie. Aby rozszyfrować symbol należy skorzystać z poniższej tabeli.

indeks max km/h indeks max km/h indeks max km/h indeks max km/h
J 100 N 140 S 180 W 270
K 110 P 150 T 190
L 120 Q 160 H 210
M 130 R 170 V 240

Warto zwrócić uwagę na to że litery określające indeks prędkości ułożone są w miarę alfabetycznie. Wyjątkiem jest indeks prędkości H, który znalazł się między indeksem T i V.

Rozwiązaniem zagadki są korzenie historyczne stosowania indeksów prędkości. W latach 50-tych do produkcji seryjnej weszły samochodowe opony radialne, które mogły osiągać wyższe prędkości niż dotychczasowe opony diagonalne. W Europie zaczęto więc stosować indeks prędkości do określania maksymalnej prędkości dla tych opon. Początkowo indeks ten miał tylko trzy wartości.

S – standard tyre czyli opona standardowa do 180 km/h
H – high speed tyre czyli opona o wysokiej prędkości do 210 km/h
V – very high speed tyre czyli opona o bardzo wysokiej prędkości do 240 km/h

Z czasem zaczęto stosować indeks prędkości również w oponach dla wolniejszych pojazdów, pojawiły się również możliwości techniczne produkcji opon o sporo wyższych indeksach prędkości. W obecnej chwili tabela indeksów prędkości składa się z kilkunastu pozycji ale indeks H wciąż znajduje się między indeksem S a V.

W przypadku indeksów prędkości nie wyższych niż H czyli do 210 km/h sprawa jest prosta, nie należy przekraczać prędkości wyższej niż określa to indeks prędkości.

W przypadku opon o indeksie prędkości V (240 km/h) niektóre opony mają maksymalną dopuszczalną prędkość wyższą niż 240 km/h. Takie opony mają indeks prędkości i nośności ujęty w nawias np. (58 V) oraz zazwyczaj przed oznaczeniem konstrukcji opony pojawia się znak V np. 110/90 V 16, 150/70 VB 17 lub 130/60 VR 18. W przypadku opon diagonalnych litera V zastępuje znak -. Niestety informację na temat tego jaka jest dopuszczalna prędkość dla tych opon można znaleźć tylko w danych producenta.

Podobnie jest w przypadku opon o indeksie prędkości W (270 km/h). sytuacja jest podobna z tym że zawsze obok oznaczenia typu konstrukcji opony pojawia się litera Z. Ponieważ indeks prędkości W mogą posiadać jedynie opony radialne są one zawsze oznaczone symbolem ZR np.120/70 ZR 17. Jeśli indeks prędkości i nośności ujęty jest w nawias np. (58W) oznacza to że dopuszczalna prędkość maksymalna dla tej opony jest wyższa niż 270 km/h i często wynosi ponad 300 km/h. Szczegółowe dane znajdziesz w danych technicznych producenta, możesz poprosić nas również o sprawdzenie.

Tak jak wspomnieliśmy omawiając indeks nośności, należy pamiętać że w przypadku opon o indeksie prędkości V (240 km/h) przekroczenie pewnej masy motocykla może skutkować ograniczeniem prędkości do 210 km/h. W przypadku opon o indeksie prędkości W (270 km/h) masa motocykla , załogi i bagaży nie ma znaczenia dopuki nie przekraczasz prędkości 240 km/h. Powyżej tej prędkości, wraz z jej wzrostem dopuszczalne obciążenie drastycznie wzrasta. Można więc powiedzieć że przy pełnym obciążeniu motocykla maksymalna prędkość wynosi tylko 240/km/h.

Różnice w budowie opon motocyklowych o niskich i wysokich indeksach prędkości i nośności

Zarówno wysoki indeks nośności jak i wysoki indeks prędkości wymagają sztywniejszej konstrukcji szkieletu opony czyli osnowy i opasania (jeśli takowe istnieje). W przypadku ciężkich motocykli sztywna konstrukcja zapobiega zbytniemu odkształcaniu opony pod wpływem masy motocykla, natomiast przypadku dużych prędkości zapobiega odkształcaniu opony pod wpływem działającej na nią siły odśrodkowej.

W przypadku opon diagonalnych większą sztywność szkieletu opony osiąga się miedzy innymi poprzez zastosowanie opasania. Opona diagonalna opasana (np. 120/70 B 17) zazwyczaj ma wyższy indeks nośności niż opona diagonalna o takim samym rozmiarze (np. 120/70 – 17).

W przypadku opon motocyklowych o wysokich indeksach prędkości znaczenie ma również tendencja opony do przegrzewania się czyli opory toczenia, rodzaj zastosowanych materiałów oraz konstrukcja opony. Tak jak wspomnieliśmy w innym rozdziale opony radialne ze względu na ich konstrukcję osiągają mają indeksy prędkości. Opony diagonalne mają indeks prędkości nie wyższy niż V (240 km/h).

Na dopuszczalny indeks prędkości ma również wpływ wzór bieżnika opony. Zazwyczaj dotyczy to opon motocyklowych typu enduro / cross. Opona terenowe rzadko osiągają wysokie indeksy prędkości ze względu na ryzyko odrywania się ”kostek”.

Indeks prędkości i nośności opon motocyklowych a przepisy

W Polsce obwiązują przepisy unijne, które zobowiązują Cię do stosowania opon o takim indeksie prędkości i nośności jakie przewiduje producent motocykla. Oczywiście zawsze możesz założyć opony o wyższym indeksie niż zalecany.

Nośność opon motocyklowych jest traktowana w przepisach jako przypadek specjalny i na producencie motocykla spoczywa obowiązek wykazania władzy homologacyjnej, iż zainstalowane opony są stosowne dla warunków pracy pojazdu.

Przepis dotyczący indeksu prędkości brzmi dokładnie tak:

„Każda opona, w którą pojazd jest zwykle wyposażony musi posiadać symbol kategorii prędkości zgodny z maksymalną prędkością konstrukcyjną pojazdu (zgłoszoną przez producenta pojazdu) lub zestawieniem nośności / prędkości.”

W praktyce jest to martwe prawo ponieważ ani policja ani stacje diagnostyczne kompletnie nie zwracają na to uwagi. Można się obawiać rzeczoznawców ubezpieczeniowych w razie wypadku, ale tak na prawdę firma ubezpieczeniowa musiałaby udowodnić że zaniżony indeks prędkości przyczynił się do wypadku. Pewne problemy mogą się również pojawić w przypadku reklamacji opony, producent może jej nie uznać ze względu na niewłaściwie dobraną oponę do motocykla.

Oczywiście nie namawiamy do stosowania opon o indeksie prędkości niższym niż osiągana przez Twój motocykl prędkość maksymalna. Czasami jednak przepisy prowadzą do absurdów. Na przykład Honda XRV 750 RD04 ma określony producenta indeks prędkości S (180 km/h), kolejny model czyli Honda XRV 750 RD07 ma już wyższy indeks prędkości czyli H (210 km/h) mimo że motocykl nie osiąga wyższych prędkości. Wynika to z zastosowania na tylną felgę szerszej opony 140/80-17, która jest produkowana tylko z indeksem prędkości H. W związku z tym aby nie było różnic między przednią a tylną oponą producent zaleca indeks prędkości H również na przednią felgę. Naszym zdaniem w przypadku tego motocykla, dopuki w Polsce przymyka się oko na przepisy, można stosować na przód oponę z indeksem prędkości S (180 km/h) ponieważ nie ma możliwości aby przekroczył tą prędkość.

Decyzja czy trzymać się dokładnie wytycznych producenta czy zaoszczędzić kilkadziesiąt złotych oczywiście należy tylko i wyłącznie do Ciebie.

W przypadku indeksu nośności sugerujemy aby ściśle trzymać się wytycznych producenta motocykla. Zastosowanie opony o dużo niższym indeksie prędkości może skutkować mniejszym przebiegiem lub wręcz uszkodzeniem opony. Jedynym wyjątkiem jest zastosowanie opony o nieco mniejszej szerokości (maksymalnie 1 cm), która zazwyczaj ma trochę niższy indeks prędkości.

Istnieje jedno odstępstwo od przepisów dotyczących indeksu prędkości. Dotyczy opon oznaczonych symbolem M+S. Symbol ten oznacza opony błotno-śniegowe (mud+snow) czyli w przypadku opon samochodowych zazwyczaj opony zimowe. W przypadku terenowych opon motocyklowych jest to pewien sposób na ominięcie przepisów.

O co chodzi ? Zgodnie z przepisami pojazd powinien być wyposażony w opony o takim indeksie prędkości jak przewiduje jego producent. W przypadku opon oznaczonych M+S, indeks prędkości może być niższy ale musi wynosić co najmniej 160 km/h (Q). W przypadku opon terenowych typu kostka często nie ma możliwości osiągnięcia wyższych indeksów prędkości, ale dzięki oznaczeniu M+S można je założyć na motocykl o dużej mocy. Na przykład BMW R 1200 GS wymaga opon o indeksie prędkości V (240 km/h) ale opony terenowe oznaczone M+S mogą mieć nawet indeks prędkości Q (160 km/h). Oczywiście należy pamiętać że w przypadku takich opon nie należy przekraczać ich faktycznej maksymalnej prędkości.

Zgodnie z przepisami jeżeli maksymalna prędkość konstrukcyjna pojazdu jest większa niż prędkość odpowiadająca symbolowi kategorii prędkości opon M+S, wewnątrz pojazdu w widocznym, dobrze widzialnym miejscu musi być umieszczona nalepka ostrzegawcza o maksymalnej prędkości, określająca maksymalną prędkość opon M+S. Szczerze mówiąc w Polsce nikt nie stosuje się do tego wymogu nawet w przypadku samochodów, poza tym nasuwa się pytanie gdzie jest wnętrze motocykla.

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest

0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments