Opony motocyklowe radialne i diagonalne

Na początek trochę historii

W 2013 roku obchodziliśmy 25-lecie pojawienia się na rynku radialnych opon motocyklowych. Pierwsza koncepcja opon radialnych pojawiła się jeszcze w latach trzydziestych XX wieku, ale Michelin opatentował tą konstrukcję dopiero w 1946 roku. W 1951 roku pierwszym seryjnym samochodem wyposażonym w opony radialne została Lancia Aurelia B20. Na pierwsze radialne opony motocyklowe trzeba było niestety zaczekać aż do roku 1984, w którym to Michelin po raz pierwszy zastosował ten typ konstrukcji opony w sporcie motocyklowym. Dlaczego tak długo ? Nie wiemy

Oficjalnie pierwszą seryjną motocyklową oponą radialną był Michelin A59X i M59X, który pojawił się na rynku w 1987 roku. Od tamtej pory opony radialne zdominowały rynek opon głównie do motocykli sportowych i sportowo-turystycznych. Przy okazji warto zwrócić uwagę na wzór bieżnika A59X i M59X. Bardziej przypomina wzór bieżnika opon samochodowych niż współczesnych opon motocyklowych.

Kolejnym krokiem milowym było zastosowanie tym razem przez koncern Pirelli stalowego opasania 0° w połowie lat 90-tych. Pierwszą seryjną oponą o takiej konstrukcji była Pirelli Dragon. Od tamtej pory nie było znaczących zmian w konstrukcji szkieletu opon motocyklowych.

 

Techniczne różnice w konstrukcji opon motocylowych

Opony diagonalne

Osnowa opon diagonalnych zbudowana jest z co najmniej dwóch warstw włókien ułożonych w stosunku do siebie pod pewnym kątem (stąd wynika angielska nazwa x-ply lub cross-ply). Dwie warstwy osnowy powodują że ściana boczna ma mocniejszą konstrukcję, natomiast czoło bieżnika nie wymaga wzmocnienia w postaci opasania. Czasami stosuje się jedynie warstwę podkładu między osnową a bieżnikiem.

Opony diagonalne opasane

Konstrukcja opony diagonalnej wzbogacona o dwie lub więcej warstw opasania, które ma za zadanie zwiększenie sztywności konstrukcji opony. Zapewnia to zmniejszenie odkształceń wynikających z siły odśrodkowej oraz z masy motocykla. Stosuje się głównie w motocyklach o dużej masie lub mocy nie wymagających opon radialnych.

Opony radialne

Włókna osnowy są ułożone radialnie (promieniście) czyli są poprowadzone od stopki do stopki opony pod kątem 90° w stosunku do niej. Opona radialna wymaga opasania, bez niego opona nie miałaby wymaganego kształtu i nie byłaby stabilna. W typowej oponie radialnej opasanie składa się z kilku warstw włókien ułożonych skośnie.

Opony radialne z opasaniem 0°

Osnowa radialna połączona z jednowarstwowym opasaniem ułożonym pod kątem 0° w stosunku do osi opony czyli pod kątem 90° w stosunku do włókien osnowy. Często występuje w postaci spiralnego opasania wykonanego z jednego włókna, dzięki temu unika się łączenia opasania na tzw. zakładkę.

 

Zalety i wady zastosowania konstrukcji diagonalnej i radialnej w oponach motocyklowych

 

Opony diagonalne

Zalety

• Niższy koszt produkcji i mniej skomplikowany proces produkcyjny

  W przypadku opon, które występują w wersji radialnej i diagonalnej łatwo zauważyć że zazwyczaj opony diagonalne mają niższą cenę.

  Mniej skomplikowany proces produkcyjny sprawia iż opony diagonalne często produkowane są dalszych zakątkach świata nawet w obrębie jednego modelu. Na przykład Metzeler ME 880 Marathon w wersji radialnej jest produkowany w Niemczech, natomiast w wersji diagonalnej w Brazylii. Można to uznać za zaletę dla użytkownika jedynie w kontekście niższej ceny.

• Większa odporność ściany bocznej na uszkodzenia

  Podwójna warstwa osnowy w ścianie bocznej zwiększa jej odporność na uszkodzenia. Ma to szczególnie znaczenie w przypadku opon cross i enduro.

• Lepsze tłumienie nierówności

  Na wielu portalach możesz przeczytać że samochodowa opona radialna zapewnia lepsze tłumienie nierówności niż opona diagonalna, ze względu na dużą elastyczność ściany bocznej. To stwierdzenie jest prawdziwe, ale dotyczy głównie opon do typowych osobówek przeznaczonych do użytku codziennego. Trzeba również wziąć pod uwagę różnice w konstrukcji opon samochodowych i motocyklowych. W przypadku opon motocyklowych konstrukcję radialną stosuje się głównie w motocyklach osiągających duże prędkości. Wymagana jest duża sztywność ściany bocznej, którą osiąga się dzięki małej wysokości ściany bocznej oraz dodatkowych usztywnień w jej konstrukcji.

  Opony diagonalne przeznaczone do mniejszych lub wolniejszych motocykli zazwyczaj mają wyższą ścianę boczną, brak dodatkowych wzmocnień oraz jeżdżą zazwyczaj na niższych ciśnieniach. Dzięki temu tak na prawdę oferują lepszą amortyzację na nierównościach

Wady

• Większa masa opony

  W przypadku motocykli o słabszych parametrach duża masa opony ma mniejsze znaczenie ale w przypadku motocykli sportowych zwiększa masę motocykla oraz masę nieresorowalną. Jest to jeden z powodów stosowania opon radialnych w szybszych motocyklach.

• Większe opory toczenia

  Mniejsze znaczenie w przypadku opon motocyklowych niż w przypadku samochodowych ze względu na małą powierzchnię kontaktu opony z nawierzchnią.

• Większa podatność na przegrzewanie opony

  Większe opory toczenia oraz specyficzna konstrukcja osnowy, wpływają na większą podatność opony na przegrzewanie, które może prowadzić do uszkodzenia opony. Z tego względu maksymalny indeks prędkości opon diagonalnych wynosi 240 km/h. W przypadku opon do wolniejszych motocykli można w zasadzie uznać to za zaletę – szybciej się dogrzewają ale ze względu na niskie prędkości nie ulegają przegrzaniu.

• Mniejsza sztywność boczna

  Kolejny powód, dla którego nie stosuje się opon diagonalnych w motocyklach o wysokich parametrach. Sztywność boczna wpływa na stabilność opony motocyklowej w zakrętach, szczególnie przy dużych prędkościach. Mała sztywność boczna może powodować podsterowność motocykla.

• Większa tendencja do odkształcania pod wpływem siły odśrodkowej

  Im większa prędkość motocykla, tym większa siła odśrodkowa działa na oponę powodując jej odkształcanie. W przypadku opon diagonalnych odkształcenie bywa sporo większe niż w przypadku opon radialnych. Opony diagonalne z opasaniem są bardziej odporne na tego typu odkształcenia. Również z tego powodu opony diagonalne mają maksymalną dopuszczalną prędkość 240 km/h.

 

Opony radialne

Zalety

• Duże maksymalne prędkości

  Największą zaletą radialnych opon motocyklowych są ich wysokie osiągi. Pozbawione są wad typowych dla opon diagonalnych. Mniejsza tendencja do przegrzewania się oraz większa odporność na działanie siły odśrodkowej umożliwia jazdę z większą prędkością do 270 km /h. Większa sztywność boczna zapewnia większą stabilność w zakrętach. Dzięki temu opony radialne umożliwiają bardziej dynamiczną jazdę motocyklami, które z roku na rok mają coraz większe osiągi.

• Mniejsza masa opony

  Konstrukcja radialna umożliwia obniżenie masy opony, co ma znaczenie głównie w przypadku opon sportowych. Obniżenie masy opon to nie tylko mniejsza masa motocykla ale również mniejsza masa nieresorowalna.

• Mniejsze tendencje do przegrzewania

  Mniejsze opory toczenia oraz konstrukcja osnowy pozwalają na osiąganie większych prędkości niż w przypadku opon diagonalnych bez obawy o przegrzanie i uszkodzenie opony.

• Większa sztywność boczna

  Opony radialne wykazują mniejszą tendencję do odkształcania szkieletu pod wpływem sił działających na nie podczas pokonywania zakrętów. Duża sztywność boczna ma znaczenie szczególnie podczas szybkiej jazdy w zakrętach. Umożliwia zdecydowanie większą precyzję prowadzenia niż opona diagonalna.

• Mniejsza podatność na odkształcanie pod wpływem siły odśrodkowej

  Duża prędkość obrotowa koła powoduje działanie dużej siły odśrodkowej na oponę, która wpływa na odkształcanie się opony. Konstrukcja radialna, szczególnie z opasaniem stalowym jest zdecydowanie mniej podatna na odkształcanie się niż opona diagonalna. Dzięki temu umożliwia jazdę z wyższymi prędkościami.

Wady

• Bardziej skomplikowany proces produkcji

  Trudniejszy proces produkcji przekłada się na nieco wyższą cenę opon radialnych. Z drugiej strony dzięki temu większość zakładów produkujących opony radialne znajduje się w Europie, Japonii lub USA. Powoli ten trend zaczyna się zmieniać. Koncern Pirelli w 2013 przeniósł produkcję tańszych opon radialnych Pirelli i Metzeler do Chin. O bardziej skomplikowanej i trudniejszej produkcji świadczy również fakt, iż większość opon produkowanych w Chinach to opony diagonalne.

• Mniejsza odporność ściany bocznej na uszkodzenia

  Ma to szczególne znaczenie w przypadku motocykli enduro i cross. Najlepszym przykładem są ciężkie motocykle enduro-turystyczne np BMW R 1200 GS. Opony do tego typu motocykli przeznaczone do jazdy głównie po szosie + lekki teren mają konstrukcję radialną. Opony bardziej terenowe mają konstrukcję diagonalną lub diagonalną opasaną.

 

Jak rozpoznać jaką konstrukcję ma opona ?

Informację o konstrukcji szkieletu opony motocyklowej najprościej jest znaleźć w oznaczeniu rozmiaru opony bezpośrednio przed średnicą felgi.

 

Uwaga, czasami obok oznaczenia konstrukcji szkieletu opony występuje informacja dotycząca indeksu prędkości np. ZR (opona radialna), VB (opona diagonalna opasana). W przypadku opon diagonalnych nie stosuje się zapisu V-, w takim przypadku opona diagonalna będzie opisana np. w ten sposób: 120/70 V 17.

Jeżeli Twój motocykl to świeży nabytek i nie znasz jego danych technicznych, upewnij się czy ma zamontowane prawidłowe opony. Z doświadczenia wiemy że zdarzają się przypadki nieprawidłowo dobranych opon szczególnie w motocyklach pochodzących od handlarzy, którzy zakładają jakiekolwiek opony byle by miały trochę bieżnika. Sprawdź prawidłowy dobór opon na naklejce umieszczonej na wahaczu, w instrukcji motocykla lub w tabelach doboru opon dostarczanych przez producentów opon.

Kupując opony w internecie również musisz uważać, ponieważ niektórzy sprzedawcy opon, którzy głównie zajmują się sprzedażą opon samochodowych, oznaczają wszystkie opony jako radialne. Powodem takiej sytuacji prawdopodobnie jest to że wszystkie współczesne opony samochodowe mają konstrukcję radialną i dla uproszczenia stosuje się oznaczenie R dla wszystkich pozostałych opon. Na szczęście jest to zjawisko marginalne.

Opony stosowane w poszczególnych typach motocykli

 

Łączenie opon motocyklowych o różnej konstrukcji

Wspomnieliśmy wcześniej że w przypadku niektórych motocykli możliwe jest mieszanie opon o odmiennej konstrukcji. Ze względu na inna charakterystykę opon diagonalnych i radialnych należy ściśle przestrzegać zaleceń dotyczących stosowania takich kombinacji, tym bardziej że obligują do tego przepisy. Oczywiście w Polsce niektóre przepisy są martwe ale warto zadbać o własne bezpieczeństwo

Dopuszczalne kombinacje opon motocyklowych